Świąd to subiektywne uczucie dyskomfortu skórnego, które powoduje potrzebę podrapania skóry. Definicja medyczna odpowiada niemal dokładnie potocznemu rozumieniu tego słowa.

Swędząca skóra może być zupełnie niezmieniona, ponieważ świąd powstaje na skutek podrażnienia przez różne czynniki receptorów znajdujących się w jej głębi. Najczęściej jednak zauważamy zmiany skórne będące albo przyczyną, albo skutkiem świądu – głównie suchość i zadrapania skóry.

Świąd przy alergii pokarmowej

Spis treści:

  1. Jakie są przyczyny świądu u dzieci?
  2. Objawy świądu u dziecka – kiedy są alarmujące?
  3. Postępowanie w przypadku świądu u dzieci

Jakie są przyczyny świądu u dzieci?

Jak w każdym przypadku objawu niespecyficznego, przyczyn świądu skóry u dzieci jest wiele. Najczęstsze przyczyny to:

  • nadmierne wysuszenie powierzchownych warstw skóry,

  • atopowe zapalenie skóry (AZS),

  • infekcje skóry.

Infekcją powodującą bardzo nasilony świąd u dzieci, zwłaszcza dłoni i stóp, jest świerzb, czyli zakażenie pasożytem Sarcoptes scabiei. Świąd w przebiegu świerzbu typowo nasila się w nocy, przy rozgrzaniu ciała pod kołdrą. Świąd okolicy odbytu u dzieci to częsty objaw zakażenia owsikami. Warto pamiętać, że wiele dzieci reaguje uczuciem świądu na gojenie się drobnych ran skóry, które w końcowej fazie gojenia się, tuż przed odpadnięciem strupa, potrafią mocno swędzieć. W takiej sytuacji nie jest to oczywiście objaw niepokojący, a raczej naturalny przebieg gojenia się rany. Świąd bywa objawem chorób wewnętrznych, takich jak choroby nerek i wątroby. W rzadkich przypadkach może to być nawet objaw chorób nowotworowych; nasilony świąd opisywano np. w niektórych typach białaczek i chłoniaków. Możliwy jest też świąd psychogenny.

Objawy świądu u dziecka – kiedy są alarmujące?

Zasadniczo przewlekły świąd skóry u dziecka zawsze należy zgłosić lekarzowi – pediatrze lub lekarzowi rodzinnemu. Pilnego kontaktu z lekarzem wymaga świąd sugerujący poważne choroby ogólnoustrojowe, czyli np. połączony z innymi objawami ogólnymi, takimi jak: osłabienie, kaszel, utrata masy ciała czy nietypowe wykwity skórne. Niepokojące są wszystkie szybko narastające zmiany skórne, zwłaszcza o charakterze pęcherzowym. Poważnym powikłaniem świądu i drapania się dziecka są zakażenia skóry, zwłaszcza spowodowane przez gronkowce. Zmieniona zapalnie sucha skóra łatwo ulega zakażeniom bakteryjnym, które mogą szybko się rozszerzać i być zagrożeniem dla zdrowia dziecka. Ropne zakażenia skóry mogą skutkować bliznami i innymi utrwalonymi zmianami wyglądu skóry.

Postępowanie w przypadku świądu u dzieci

Głównym problemem związanym ze świądem skóry jest fakt, że drapanie swędzącej skóry przynosi dziecku wyraźną ulgę, ale niestety jednocześnie poprzez uszkadzanie skóry powoduje powstawanie nowych zmian o charakterze zadrapań, nazywanych fachowo „przeczosami”. Trudno opanować u dziecka chęć podrapania się po swędzącej skórze, zwłaszcza jeżeli jest ona sucha. Z tego powodu podstawową metodą leczenia objawowego świądu skóry jest próba odbudowy warstwy lipidowej skóry i jej nawilżenia oraz natłuszczenia preparatami tzw. emolientów. Są one dostępne bez recepty w aptekach. Warto też regularnie obcinać i wyrównywać dziecku paznokcie, aby ograniczyć do minimum możliwość urazów skóry przy mimowolnym podrapaniu się. Czasami pomocne są preparaty zawierające mentol lub miejscowe środki znieczulające, ale niestety ich działanie jest zwykle dość krótkotrwałe. Przy podejrzeniu alergii kontaktowej lub pokarmowej ważnym zadaniem rodziców jest obserwacja związku pogorszenia objawów występujących u dziecka ze spożyciem różnych pokarmów lub kontaktem z potencjalnymi alergenami (ubrania, paski, monety itp.).

Zadaniem lekarza jest rozpoznanie przyczyny świądu, jeżeli przyczyna ta jest niejasna oraz zalecenie skutecznego leczenia, jeżeli proste metody dostępne bez recepty nie spowodowały wyraźnej poprawy. Diagnostyka i leczenie najczęstszych chorób skóry przebiegających ze świądem, takich jak AZS, alergia kontaktowa czy świerzb, leżą w pełni w kompetencjach i zakresie możliwości lekarza rejonowego. W przypadkach nietypowych konieczna jest zwykle konsultacja ze specjalistą dermatologiem lub alergologiem. Wiele chorób skóry wymaga badań dodatkowych, w tym analizy mikroskopowej zeskrobin ze skóry lub wycinka skórnego. Nie powinno też dziwić, jeżeli lekarz diagnozujący świąd skóry zleca badania pozornie zupełnie nie związane ze skórą, takie jak panel badań krwi, zdjęcie rentgenowskie płuc czy USG brzucha – świąd może być objawem różnych chorób wewnętrznych. Przy podejrzeniu świądu psychogennego konieczna jest konsultacja z psychologiem lub psychiatrą.