Kolki jako objaw alergii pokarmowej
Kolka jelitowa to jeden z najczęstszych problemów w pediatrii. Jest to dolegliwość bardzo uciążliwa dla rodziców, ponieważ dotyczy najmłodszych niemowląt i często nie udaje się uzyskać pełnej poprawy, a jedynie złagodzenie dolegliwości.
Spis treści:
- Czym są kolki u dziecka?
- Przyczyny kolki u dzieci
- Kiedy kolka jelitowa jest objawem alarmowym?
- Postępowanie w przypadku kolki u dziecka
Czym są kolki u dziecka?
Kolką jelitową określany jest napadowy płacz lub krzyk z podkurczaniem nóżek i zwiększoną ilością gazów jelitowych. Elementem obrazu klinicznego kolek jelitowych bywają też trudności z oddawaniem stolca. W typowych kolkach jelitowych dolegliwości bólowe i niepokój dziecka zaczynają pojawiać się w wieku 2-4 tygodni, zazwyczaj występują o stałych godzinach, najczęściej między godziną 18.00 a 22.00.
Przyczyny kolki u dzieci
Główną przyczyną kolek jest niedojrzałość przewodu pokarmowego niemowlęcia oraz nadwrażliwość żołądka i jelit na różne bodźce zewnętrzne. Wielu lekarzy uważa je za zjawisko niemal fizjologiczne, będące naturalnym etapem dojrzewania przewodu pokarmowego dziecka. Może świadczyć o tym fakt występowania podobnych objawów kolkowych u niemowląt z różnych regionów świata, niezależnie od warunków środowiskowych i specyfiki żywienia.
Oprócz naturalnej niedojrzałości przewodu pokarmowego najmłodszych niemowląt, przyczyną objawów kolkowych mogą być:
-
zaburzenia składu flory bakteryjnej jelit, alergia na białka mleka krowiego, zaburzenia trawienia laktozy, czyli cukru mlecznego, czynniki psychologiczno-środowiskowe.
-
Ten ostatni element bywa niedoceniany, a jest to bardzo istotne zjawisko zauważalne w rodzinach, w których dzieci mają kolki jelitowe.
Główną przyczyną kolek jest niedojrzałość przewodu pokarmowego niemowlęcia.
Badania naukowe dowodzą, że gdy mama dziecka ma podwyższony poziom lęku lub depresję poporodową albo w rodzinie istnieją wewnętrzne konflikty lub napięcia psychiczne pomiędzy dorosłymi w domu, to dzieci z takich rodzin mają znamiennie częściej kolki jelitowe i są one bardziej nasilone. Niemowlę podświadomie odbiera atmosferę psychiczną panującą w domu, zwłaszcza stan psychiczny mamy i może reagować właśnie zwiększoną nadwrażliwością przewodu pokarmowego. W rzadkich przypadkach napady wyglądające jak kolki jelitowe mogą być w istocie napadami neurologicznymi albo objawami infekcji lub zaburzeń jonowych.
Kiedy kolka jelitowa jest objawem alarmowym?
Konsultacji z lekarzem wymagają objawy kolkowe o dużym nasileniu i/lub nieulegające poprawie po typowym leczeniu objawowym. W szczególności chodzi tu o sytuacje, w których podejrzewamy, że nie jest to typowa kolka, a na przykład alergia, infekcja dróg moczowych lub neurologiczne zaburzenia napadowe imitujące tylko fizjologiczne kolki u niemowlęcia.
Najczęstszą chorobową przyczyną objawów kolkowych wydaje się alergia na białka mleka krowiego. Jest to możliwe nawet u dzieci karmionych piersią, ponieważ spożywane przez mamę karmiącą białka mleka krowiego mogą przechodzić do jej własnego mleka. W szczególności należy podejrzewać alergię u dzieci kolkowych mających inne dodatkowe objawy, takie jak ulewania, zmiany skórne, luźniejsze stolce oraz u dzieci z rodzin obciążonych alergią.
Opisywane były przypadki mylenia z kolkami chorób ciężkich i potencjalnie zagrażających życiu, takich jak napady tężyczkowe w niedoborze wapnia lub napady skłonów w jednej z postaci padaczki niemowlęcej. Oczywiście diagnozowanie takich schorzeń leży wyłącznie w gestii lekarza, ale zawsze należy zgłaszać lekarzowi prowadzącemu nietypowe objawy występujące u dziecka.
Postępowanie w przypadku kolki u dziecka
Możliwości leczenia objawowego u niemowlęcia z kolkami jest wiele. Zwykle zaleca się na początek stosowanie herbatek koperkowych i/lub probiotyków w kroplach dla niemowląt. Jeżeli podejrzewamy, że przyczyną kolek jest alergia na białko mleka, to postępowaniem zalecanym jest ograniczenie spożycia mleka i nabiału przez mamę karmiącą piersią lub zmiana mieszanki mlecznej na hydrolizat białek mleka o wysokim stopniu hydrolizy u dziecka karmionego mlekiem modyfikowanym. W obu przypadkach zasady postępowania i rodzaj mieszanki leczniczej należy wcześniej omówić i uzgodnić z lekarzem prowadzącym. Dieta bezmleczna u mamy karmiącej jest dietą niedoborową i wymaga dodatkowej suplementacji wapniem i witaminą D3.
Kontrolowane badania kliniczne wykazują niewielką skuteczność preparatów pochłaniających gazy jelitowe lub diety z ograniczeniem laktozy.
Bardzo ważne jest uspokojenie atmosfery w domu, wygaszenie istniejących konfliktów i napięć oraz ograniczenie narażenia dziecka na nadmierne bodźce zewnętrzne. Wbrew popularnym w internecie poglądom, kontrolowane badania kliniczne wykazują niewielką skuteczność preparatów pochłaniających gazy jelitowe lub diety z ograniczeniem laktozy. Metody te nie powinny być metodami pierwszego rzutu w leczeniu dzieci z kolkami jelitowymi. Należy również pamiętać o zasadzie ogólnej, mówiącej o tym, że niezależnie od tego, jakie leki stosujemy, rzadko udaje się uzyskać pełną poprawę i ustąpienie absolutnie wszystkich dolegliwości. Tak naprawdę zasadniczą poprawę u dziecka z kolkami jelitowymi przynosi dopiero uzyskanie większej dojrzałości przewodu pokarmowego, czyli osiągnięcie przez dziecko wieku 3-4 miesięcy.
Konsultacji z lekarzem wymagają objawy kolkowe o dużym nasileniu i/lub nieulegające poprawie po typowym leczeniu objawowym. W szczególności chodzi tu o sytuacje, w których podejrzewamy, że nie jest to typowa kolka, a na przykład alergia, infekcja dróg moczowych lub neurologiczne zaburzenia napadowe imitujące tylko fizjologiczne kolki u niemowlęcia.
Lekarz badający dziecko z objawami kolek jelitowych powinien przede wszystkim całościowo zbadać dziecko, ocenić jego rozwój i zastanowić się, czy są to typowe kolki jelitowe, czy może podłożem objawów jest inna choroba wymagająca diagnostyki. Jeżeli są to objawy, które wydają się związane wyłącznie z niedojrzałością przewodu pokarmowego, lekarz dobiera indywidualnie leki i/lub zaleca postępowanie dietetyczno-psychologiczne.
W przypadku podejrzenia alergii na białka mleka krowiego lekarz zleca zwykle na okres 2-4 tygodni dietę eliminacyjną z obserwacją objawów. Po uzyskaniu poprawy zwykle konieczna jest następnie tzw. próba prowokacji, czyli powrót do diety stosowanej wcześniej z ponowną obserwacją objawów. Możliwe są też badania krwi w celu oznaczania specyficznych przeciwciał IgE. Należy jednak pamiętać, że ujemny wynik tych badań nie wyklucza choroby alergicznej. Z tego powodu u najmłodszych dzieci często ważniejsza od badań laboratoryjnych jest obserwacja objawów po próbnej diecie i prowokacji (tzw. test karencji i ekspozycji).
